“Democratore” là một thuật ngữ mới
được giới báo chí ở Ý đẻ ra khoảng vài năm trở lại đây. Đó là những tay chính
khách được cử tri chính thức bầu lên bằng những cuộc bỏ phiếu “có giá trị” (tức
là các tổ chức kiểm soát quốc tế chẳng có bằng chứng nào để phủ nhận giá trị của
các cuộc bầu cử đó), tức là họ là những chính khách “democratico”, nhưng khi nắm
được quyền bính thì họ lại cái trị đất nước như những tên độc tài toàn trị, tức
là những tay “autocrate”. Từ đó báo chí mới nặn ra thuật ngữ “democratore”, có
thể tạm dịch là “dân chủ toàn trị”.
________________________________________________________________________
Nguyên tác bài này có tên “Leader muscolari - Dopo
Putin e Erdogan il democratore conquista la Casa Bianca” của ký giả Gianfrancesco
Turano đăng trong tuần san “L'Espresso” số ra ngày 20/11/2016.
________________________________________________________________________
Họ
thường được “công chúng” xem như những “người hùng” (uomini forti), những “nhân
mã” thời hậu hiện đại (centauri - nửa người nửa ngựa, theo truyền thuyết Hy Lạp
- chứ không phải nửa người nửa ngợm!!!). Họ đại diện cho một tầng lớp chính khách
đang trổi dậy khắp nơi: từ những nước thế giới thứ ba đến những nước cựu Đông
Âu, thậm chí đến cả các nước Châu Âu, và đến cả ... Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ. Họ
cư xử phân nửa theo một cơ chế dân chủ (được bầu lên một cách đàng hoàng), nửa
kia là độc tài toàn trị với bàn tay sắt. Người ta nói đây là giai đoạn “gần như
quá độ” của các phong trào dân túy mỵ dân. Họ là những “người hùng” của các tầng
lớp dân chúng đang sống bên lề của xã hội và của sự phát triển kinh tế, và chính
vì thế nên tầng lớp dân chúng này đang lớn tiếng tẩy chai cái cơ chế nhà nước “dân
chủ” hiện nay.
Đó
là những Putin (Nga), những Erdogan (Thổ Nhĩ Kỳ), những Duterte (Phi Luật Tân)
... và bây giờ có thêm Trump .... và biết đâu chừng sang năm sẽ có thêm Le Pen
của Pháp ???
Họ
chuyên áp dụng bạo lực và đụng một tí là móc súng ra (hay ít ra sai đàn em móc
súng ra). Họ là những nhà ái quốc cực đoan đến độ dám chạy theo các chính sách “đơn
phương” (isolazionismo - tức là tự quyết định can thiệp vào một vấn đề quốc tế
nào đó mà không cần hội kiến với những nước khác, thậm chí cũng không thèm nghe
ý kiến của đồng minh). Thông thường họ có một quá khứ là đại gia hoặc đã từng
là những lãnh đạo nhà nước ở cấp địa phương, hay là những cán bộ cao cấp của những
guồng máy nhà nước. Tức là họ là những người có kinh nghiệm sống thật sự chứ không
phải là những nhà trí thức hàn lâm sống trong mớ lý luận dân chủ kinh điển. Họ
biết quần chúng muốn gì bởi vì họ thật sự đối mặt với quần chúng trên mọi nẻo
đường, trong những nhà máy đã bị đóng cửa vì hậu quả của quá trình “toàn cầu
hóa”, trong những xóm nhà lao động ở ngoại ô dơ bẩn và mất an ninh, nơi mà du
khách chẳng bao giờ đặt chân đến.
Họ
là những chàng kỵ sĩ thời hậu hiện đại trên sân khấu chính trị quốc tế. Một thứ
“nhân mã” (centauro, theo truyền thuyết Hy Lạp, nửa thân trên là người, nửa thân
dưới là ngựa) chính trị: nửa trên là dân chủ vì do dân bầu ra một cách đàng
hoàng, nửa dưới là bàn tay sắt của mấy tay độc tài toàn trị. Một thứ "biến
tướng quá độ" của khuynh hướng dân túy mỵ dân.
Họ
có được sự đồng thuận hợp pháp của nhiều tầng lớp cử tri khác nhau về giai cấp
xã hội (trí thức, thất học, chuyên gia, thợ thuyền), khác nhau về ý thức hệ (tả
khuynh, hữu khuynh, hay phi chính trị), khác nhau về điều kiện kinh tế (giàu,
nghèo, có công ăn việc làm, thất nghiệp), nhưng tất cả những cử tri này có một
điểm đồng nhất duy nhất là nổi loạn chống lại thứ quan niệm mà họ gọi là “tất cả
đều tự do muốn làm gì thì làm”: từ giới đồng tính đến dân nhập cư, từ những tay
buôn lậu ma túy đến những đám du thủ du thực tụ tập ngày đêm ngoài công viên đường
phố, từ mấy tay tài chính ngân hàng đến các siêu đại gia, từ những chính khách
chuyên nghiệp đến những nhóm đầu sỏ chính trị.
Chính
những cử tri nổi loạn này đã dồn phiếu cho Donal Trump ở Mỹ, cho Viktor Orbán ở
Hung, cho Marine Le Pen ở Pháp, cho Matteo Salvini hay cho hề Grillo ở Ý. Chính
những cử tri này đã ủng hộ Brexit và dồn phiếu cho Ukip của Nigel Farage, đã ủng
hộ Tayyip Erdogan ở Thổ Nhĩ Kỳ chống lại nhóm quân đội “phiến loạn”. Chính những
cử tri này đã nâng cao uy tín của Vladimir Putin trong các cuộc thăm dò ý kiến,
đã ủng hộ Benjamin Netanyahu ở Israel, hoặc Nerenda Modi ở Ấn Độ, và Rodrigo
Duterre ở Phi Luật Tân.
Đó
là những tay lãnh đạo quốc gia chỉ biết củng cố sự đồng thuận của cử tri bằng
cách xây dựng tường rào ngăn sông cấm chợ và lúc nào cũng hò hét khản cả cổ câu
thần chú: "right or wrong, my country" (dù đúng dù sai, tôi phải lo
cho đất nước của tôi).
Phần
lớn những cử tri của những “người hùng” này đều không sống ở New York hay ở
Moscou, không sống ở Istanbul hay Mumbai, không sống ở Tel Aviv hay Luân Đôn:
đó là những thủ đô đã bị tha hóa bởi chính sách “tự do thương mãi” của quá
trình “toàn cầu hóa kinh tế”, mà họ sống ở những xóm nhà khu ngoại ô, và nhất
là họ sống bên lề của những ý thức hệ kinh điển: đối với họ “tả” hay “hữu” hoàn
toàn không khác nhau và cũng không có nghĩa lý gì cả.
Diện mạo của những “democratori”
Ngay
sau khi thắng cử Trump đã không ngớt miệng nhắc đến “những con người bị lãng quên”
(forgotten men). Và đồng thời Trump cũng không quên nhắc đến hơn 200 tướng tá
trong hàng ngũ quân đội Mỹ đã ủng hộ Trump ngay từ những giây phút đầu của cuộc
tranh cử.
Một
trong những "lá bài kinh điển" của những tay “dân chủ toàn trị” này là lúc nào cũng phải nặn cho ra kẻ thù có thể
hăm dọa đất nước: đối với Trump có thể là dân Mễ chuyên đi hảm hiếp đàn bà con
gái, hay mấy anh Ba Tàu chuyên mua gian bán xảo. Còn đối với tay cựu vô địch
judo và cựu nhân viên KGB thì đó cuộc tranh chấp lãnh thổ với Ucraina và bảo vệ
“người Nga” ở Crimea.
Còn
những tay lãnh đạo khác thì nhắm vào những đe dọa trong nước thí dụ như ngăn chận
làn sóng nhập cư bằng cách xây tường, một hình ảnh nhắc lại cái quá khứ bi
thương của 28 năm của bức tường Bá Linh.
Ngoài
ra còn có những chuyện như mở chiến tranh với đám buôn lậu ma túy hay chống lại
tham nhũng hối lộ là những lá bài bảo đảm được sự đồng thuận của cử tri. Chẳng
hạn như chiến dịch chống nạn ma túy hiện nay là chiến lược cơ bản của nền tảng
chính trị của Rodrigo Duterte: sau 6 tháng chấp chánh, Duterte đã thu được 85%
sự đồng thuận của quần chúng. Trong khi các tổ chức nhân quyền quốc tế tính là
trong một trăm ngày đầu của chính quyền “Rody”, đã có hơn 3 ngàn người bị lực
lượng an ninh cảnh sát hoặc các nhóm “tử thần” có dính dáng đến chính phủ giết
chết. Những tay sát nhân này thường được trả tiền khi ám sát những nghi phạm
buôn lậu ma túy mà không cần có một cuộc điều tra hay xét xử của tư pháp. Nhưng
có khi nhóm “tử thần” giết người cũng chỉ để tỏ sự đồng thuận của mình đối với
một đấng “minh quân” như Duterte.
Ngày
20/10/2016, khi mà các cuộc thăm dò ý kiến vẫn còn cho rằng bà Clinton dẫn đầu
trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng, lúc đó Duterte đã tuyên bố “ý định ly hôn với
Mỹ” để xích gần lại Trung Quốc của Tập Cận Bình. Nhưng bây giờ, vốn là người
ngưỡng mộ Trump (và cũng được Trump đáp trả lại sự ngưỡng mộ ấy), có lẽ Duterte
sẽ ... xét lại chuyện “ly hôn”. Và 200 tướng tá nói trên chắc chắn cũng sẽ hả
hê: trên bàn cờ quốc tế Duterte là một con cờ có giá trong chính sách chống lại
các nhóm Hồi giáo vốn đang làm mưa làm gió ở khu vực Mindanao.
Những nhà “dân chủ toàn trị” thăng hoa.
Việc
Trump thắng cử đã làm dấy lên một làn sóng hồ hởi tưng bừng trong giới nuôi mộng
lớn trở thành “người hùng” của thời cuộc. Từ một Farage ở Anh đến cả con lẫn
cha của gia đình Le Pen ở Pháp, từ một Matteo Salvini của Lega Nord đến hề
Grillo của 5 sao ở Ý. Đó là chưa kể đến Naftalki Bennett, thủ lãnh của cái gọi
là HaBayit HaYehudi (Căn nhà Do Thái), một lực lượng chính trị cực hữu của
chính phủ Netanyahu. Tay Naftalki Bennett lớn lên trong một gia đình Do Thái nhập
cư vào Mỹ và đã từng là sĩ quan của lực lượng đặc biệt của Mỹ, sau khi giải ngũ
Bennett trở thành một doanh nhân khá thành công trong lãnh vực tin học ở New
York và hiện nay là Bộ trưởng kinh tế và Bộ trưởng về vấn đề tôn giáo của chính
phủ Netanyahu. Xưa nay lúc nào Bennett cũng chống lại khái niệm chung sống với “quốc
gia Palestina”, và hiện nay chính hắn đang gây khó khăn cho chính chính phủ
Netanyahu khi đưa ra những đề luật tạo thuận lợi cho người Do Thái chiếm đất ở
những vùng của Palestina. Khi được tin Trump thắng cử, Bennett đã thẳng thừng
truyên bố rằng “đây là cơ hội có một không hai để xem xét lại tất cả bàn cờ
trong khu vực Trung Đông”.
Những
“cử tri sầu đời”.
Nếu
bên kia là cử tri dồn phiếu cho những tay “democratori”
như đã diển tả ở trên, thì phía bên này chuyện “nhắm mắt bịt mũi” bỏ phiếu đang
ngày trở thành “tập quán” của những cử tri “tiến bộ”, chẳng hạn như tay đạo diễn
tiên tri Michael Moore, người đã dự đoán đúng việc Trump thắng cử. Đó là những “cử tri
sầu đời” (elettore depresso), nói theo cách nói của Moore, tức là dù rằng họ là
những cử tri đã ủng hộ Bernie Sanders, nhưng đến ngày 08/11 họ đã phải “nhắm mắt
bịt mũi” dồn phiếu cho bà Hillary.
Ở
Châu Âu thì đã từ lâu đầy dẩy loại “cử tri sầu đời” này. Thí dụ như nhân dịp bầu
cử Tổng thống Pháp vào tháng 5/2017 sắp tới, các “cử tri sầu đời” của đảng Xã Hội
không tin lắm vào một Francois Hollande vốn đã gây nhiều thất vọng trong nhiệm
kỳ hiện tại, và họ sợ sẽ phải chứng kiến một cuộc đọ sức trong vòng hai giữa một
ứng cử viên hữu khuynh với một ứng cử viên cực hữu như Marine Le Pen, nên rất
có thể là họ sẽ phải “nhắm mắt bịt mũi” dồn phiếu trong vòng một cho một ứng cử
viên trung hữu - trung dung.
Còn
ở Ý ?
Về
lịch sử mà nói thì Ý là “bậc thầy” trong chuyện đẻ ra những tay chính khách “democratori”. Chẳng cần phải ngược dòng
lịch sử đến tận Đại đế Giulio Cesare (100-40 tCN), vốn được quần chúng bình dân
ủng hộ để chống lại giới quý tộc, chỉ cần nhắc đến Benito Mussolini, người đã từng
lên án “sảnh đường của Quốc hội” chỉ là nơi “ăn dầm nằm dề của mấy lũ bè đảng phái” nhưng
rồi cũng chính cái Quốc hội ấy đã bầu hắn lên làm Thủ tướng vào năm 1922 và sau
đó được quần chúng cử tri dồn phiếu tái nhiệm vào năm 1924, để rồi ngay sau đó
chính Mussolini đã triệt hạ hoàn toàn các cơ chế dân chủ, mở đầu cho hai thập
niên phát-xít đen tối của nước Ý.
Ở
thời “cận đại” thì có Silvio Berlusconi, bậc sư phụ của vị Tổng thống thứ 45 của
Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ: một tay rao hàng chuyên nghiệp với một khái niệm hoàn
toàn đặc biệt (và cá nhân hóa - a personam) của hắn về luật pháp và một sự giả
mạo xấc láo về một nguồn gốc cội rễ chính trị “popolare”, cộng thêm một giọng
điệu cực kỳ “hiện thực” hợp lỗ nhĩ của giới bình dân lao động, một thứ ngôn từ “vô
giáo dục chính trị”, chẳng hạn như ám chỉ Angela Merkel có “bộ mông không chơi
được”, hoặc Barack Obama là loại đàn ông “đẹp trai sám nắng”. Đó là loại ngôn từ
mà tay tài tử điện ảnh cực hữu Clint Eastwood truyền dạy cho thằng đệ tử người
tị nạn Campuchia trong cuốn phim để đời Gran Torino (2008) trong đó những từ
ngữ thóa mạ mang màu sắc kỳ thị biến thành một cung cách để thể hiện cái “nam
tính” hay ít ra được xem như là những câu đùa giởn vô tội vạ giữa đực rựa với
nhau chẳng câu nệ chuyện giáo dục tối thiểu.
Và
nhờ vào những làn sóng đùa giởn vô tội vạ như trong phim Gran Torino mà tay “thượng
đẳng của chủng tộc da trắng" Steve Bannon đã trở thành “Trợ trá chiến lược”
(Chief strategist) của Nhà Trắng.
Và
sự thăng hoa không cưỡng lại được của các “democratori”
vẫn tiếp tục !!!
Roma, 28/11/2016
chuyển ngữ