Huê Đăng: Thảm sát hôm qua… thảm sát hôm nay ….

Trong thời gian gần đây trong nước dấy lên cả một “cao trào” bàn về trường hợp của Thượng nghị sĩ Mỹ Bob Kerrey được phía Mỹ đề nghị giữ chức Chủ tịch Đại Học Fulbright ở Việt Nam. Ông Bob Kerrey này trong quá khứ đã từng tham chiến ở Việt Nam, và theo tin báo chí thì chính ông là người chịu trách nhiệm về vụ sát hại 20 người dân Việt Nam vô tội ở Thạnh Phong (Bến Tre).

Nhiều thành phần quan lại nhà nước xuất hiện, nhiều trí thức thực sự cũng như trí thức lưỡi gổ cũng lên tiếng bàn thảo sôi nổi. Nhiều khi người ta có cảm giác là cả đất nước bây giờ như mành treo sợi tóc …. chỉ vì cái quyết định “bất cập” của Đại học Fulbright.

Người khen (hay ít ra là “cởi mở) với quyết định của …. cũng có. Người phê phán chỉ trích, thậm chí lên án quyết định trên cũng không thiếu…

Dĩ nhiên phần lớn những người phê phán là những người đã từng “theo kháng chiến chống Mỹ”, đã từng chấp nhận hiểm nguy để cuộc chiến đấu thành công, và cũng đã từng nói đến “hóa giải”: hóa giải trong nước cũng như với cựu thù Mỹ, hướng tới tương lai, bỏ qua quá khứ (sic!!!)

Có một điều đáng chú ý là cuộc tranh cãi chỉ diễn ra ở giới “thượng tầng xã hội”: các quan chức nhà nước (có người đã về hưu), các trí thức đủ cở đủ kiểu …. nhưng đặc biệt là khi có dịp hỏi chính người dân (cái thằng dân mà ông bà, bố mẹ, anh em của nó ngày xưa là nạn nhân của các cuộc thảm sát do quân đội Mỹ gây ra), cái thằng dân mà bây giờ chỉ biết cắm cúi lao động, nhẫn nhục chịu hết những bất cập này đến bất cập khác trong xã hội “độc lập, tự do và hạnh phúc”… thì lại không nghe chê bai hay ủng hộ gì cả. Có lẽ đối với những thành phần thấp hèn nhất trong xã hội Việt Nam hiện nay … nhưng chuyện thảm sát của Mỹ thời chiến tranh …. so ra cũng chưa ác bằng những “thảm sát trá hình” của ngày hôm nay do chính cái cơ chế của nhà nước Viêt Nam tạo ra mỗi ngày.

Trong bài này tôi không vào nội dung khen/chê của bất cứ một ý kiến nào cả. Người tranh luận đã nhiều, có thêm tôi vào hay không … thì cũng chẳng thay đổi được gì.

Tôi chỉ xin đưa ra một vài nhận xét bên lề của cuộc tranh cãi.

a) Dù chiến tranh đã kết thúc hơn 4 thập niên, và hiện nay quan hệ của Việt Nam và Mỹ đã bình thường hóa trở lại, và thậm chí quan hệ Mỹ-Việt đang được công luận quần chúng trong nước vỗ tay tán thưởng (với nhiều hy vọng/ảo vọng?) gấp cả ngàn lần với quan hệ “môi hở răng lạnh” Trung-Việt. Hình như người Mỹ họ đã chấp nhận (nhìn nhận) những sai lầm của họ, những tính toán thiển cận, và coi như những vết sẹo trên da thịt là thuộc về quá khứ. Rất đông bộ phận trong giới chính trị (kể luôn cả những nhân vật đã từng chiến đấu hay thậm chí gây ra “tội ác chiến tranh”) hay các giới trí thức, cũng đã và đang tích cực vung trồng quan hệ Mỹ-Việt ở nhiều cấp bật, nhiều hình thức. Không biết dùng từ vựng “sám hối” hay “ăn năn chuộc tội” ở đấy có đúng với phía Mỹ hay không. Nhưng điều chắc chắn là người Mỹ xã hội Mỹ đang trên đường “hóa giải” cái ám ảnh chiến tranh Việt Nam của họ. Trong khi đó, phần lớn xã hội Việt Nam (chắc phải nói là nhà nước Việt Nam thì đúng hơn, vì đa số người dân bình thường ở Việt Nam hiện nay vẫn tỏ vẻ “khoái Mỹ” không thua gì thời miền Nam trước đây, chắc chắn là khoái Mỹ hơn là mấy anh Trung Quốc – điều này nó rõ như hai với hai là bốn) thì lại có thái độ “ởm ờ” kiểu nửa vời: khi cần phải núp sau lưng Mỹ để tránh đạn của Trung Quốc thì quan chức Việt Nam không ngớt lời ca tụng … cường quốc Mỹ và nhấn mạnh đến quan hệ hữu hảo giữa hai nước …. Nhưng khi đụng đến cái gì có dính líu đến quá khứ chiến tranh …. thì cứ như 4 thập niên vừa qua chỉ là … nước đỗ đầu vịt: ta vẫn là ta, địch vẫn là địch. Chiến đấu oai hùng vẫn là ta, sát nhân chống thường dân vô tội vẫn là … “nó”… Cái tư tưởng này có thời rất “thịnh hành”, người ta gọi là “chính sách lý lịch”: đã là “ngụy quân ngụy quyền”, dù chỉ là cảnh sát tép riu đứng coi giao thông ở các ngã tư, thì cái “lý lịch” của anh nó sẽ không bao giờ cho anh ngốc đầu lên nỗi, dù rằng anh là một nhà khoa học giỏi, một chuyên viên tài năng …. Nhưng nhà nước không chọn người theo “chuyên” mà cần “hồng” để bảo đảm sự sống còn của chế độ cách mạng (thời mới giải phóng) và quyền lực của đảng (thời đổi mới sau này trở đi). Chính cái chính sách lý lịch phi lý đó (dù rằng đảng vẫn ra rả cái khẩu hiệu “hòa giải hòa hợp”) đã làm thui chột hàng triệu người có khả năng để vận hành xã hội và đóng góp trong quá trình xây dựng đất nước sau chiến tranh, nhưng tệ hơn nữa là nó làm cho tình hình kinh tế xã hội của đất nước điêu đứng trong mấy thập niên… Và rồi cũng chỉ có người dân Việt Nam là phải trả giá.

b) Nhưng chưa đủ, mấy quan chức nhà nước và đảng còn có khuynh hướng muốn áp dụng chính sách lý lịch với cả cựu quân nhân Mỹ, bất cần xem những người đó có những khả năng chuyên môn nào, bất cần xem hiện nay vị trí chính trị xã hội của những người đó đang đóng góp tích cực vào việc phát triển quan hệ song phương Mỹ Việt ra sao, bất cần xem những người đó đã có những hành động gì sau “cơn mê” để chính họ hóa giải, trước nhất là ngay với lương tâm của họ, và sau đó là với một dân tộc cựu thù địch …. Nói như thế để cho thấy trường hợp của Bob Kerrey , chỉ vì “lý lịch” của ông ta có sự kiện Thạnh Phong. Chứ còn giá như thay ông bằng một người Mỹ nào khác, may mắn không phải đi lính sang Việt Nam, may mắn trốn được qua Canada để tránh đi quân dịch sang Việt Nam …. Và dù rằng ông này cũng chẳng có chuyên môn bao nhiêu, chưa chắc có thiện chí xây dựng quan hệ Mỹ-Việt cao hơn thiện chí của Bob Kerrey. Nhưng OK, vì không có vấn đề lý lịch. Tức là quan chức nhà nước và đảng vẫn xem “lý lịch” là điều kiện tiên quyết để có thái độ với một đối tác Mỹ. Nhiều khi nghĩ quẩn: giả như gặp một tay Mỹ gangster chuyên buôn lậu, cướp bóc và buôn ma túy trong suốt thời gian có chiến tranh ở Việt Nam … Bây giờ hắn trở thành nhân vật chính trị hay hàn lâm gì đó nặng ký …. OK, vì lý lịch “cực sạch” (không hề bắn một viên đạn nào ở Việt Nam, nói chi đến thảm sát?).

c) Ở trên thế giới, rất tiếc là chuyện lính viễn chinh thảm sát dân thường cũng không phải là điều hiếm. Không phải chỉ xảy ra ở Việt Nam, nó đã xảy ra ở Trung Quốc khi lính Nhật sang chiến đóng Trung Quốc. Nói chi đâu xa, ngay ở Ý, thời bị Đức Quốc Xã chiếm đóng, cũng đã xẩy ra biết bao nhiêu vụ thảm thường dân: thí dụ như thảm sát ở Marzabotto (thuộc Bologna) từ 29/09 đến 05/10/1944 khiến 955 thường dân thiệt mạng. Nói như thế không có nghĩa là quan niệm rằng … đâu cũng thế để quên lịch sử với những đau thương của nó. Nhưng hiện nay, ở vào thiên niên kỷ 2000, con số người dân Việt Nam bị nguy cơ mất an toàn thực phẩm, môi trường đầy độc tố, cả sông lẫn biển đâu đâu cũng có cá chết nỗi lình bình khắp nơi vì môi trường sông và biển bị ô nhiểm trầm trọng. Có người trong nước ví von rằng: không ăn thì cũng chết, mà ăn thì cũng chết !!! Hình như có một quan chức nào trong bộ y tế có đưa ra “giả thuyết” là chỉ trong vòng một thập niên sắp tới … các chứng bệnh ung bứu (ung thư) sẽ trở thành đại dịch ở Việt Nam. Hy vọng quan chức đó “quá lời”. Nhưng có một điều là nếu môi trường ngày càng tồi tệ, thực phẩm ngày càng mất an toàn …. thì ai cũng biết là một mặt do chính các cơ sở xây dựng kinh tế của Trung Quốc vận hành mà không hề ngó ngàng gì đến các tiêu chuẩn về nước thải về môi trường. Ai cũng biết thực phẩm bày bán la liệt ở Việt Nam cực bóng, cực đẹp, cực to … là nhờ vào các thứ “bột màu nhiệm” được Trung Quốc đem vào thị trường Việt Nam. Các quan chức nhà nước, đảng, quốc hội đều biết rõ, bằng chứng là các vị này, vị nào cũng có trồng rau cải để ăn riêng trên sân thượng, vì bố bảo các vị cũng chẳng dám ra chợ mua rau, nhưng rồi các vị cũng chỉ loay hoay ở “điều tra”, “nghiên cứu”, hay mĩa mai hơn là “lắng nghe ý kiến của …. dân”. Một nhà nước, từ cấp bộ trưởng đến thứ trưởng, cục trưởng, đến các quan chức địa phương … vẫn cứ nhắm mắt để mỗi năm có hàng trăm ngàn người dân bị đầu độc, nhà thương ung bứu bị quá tải, thậm chí một số nhà nghiên cứu còn đưa ra nhận xét là sau hơn 4 thập niên hết chiến tranh, người Việt Nam gầy gò còm cỏi hơn thời chiến, sức khỏe yếu kém hơn … tất cả chỉ vì họ bị “ngộ độc” mỗi ngày. Mỗi năm có đến cả trăm ngàn người dân mất mạng vì an toàn thực phẩm, vì môi trường nhiễm độc …. Và nhà nước Việt Nam, các cơ quan hữu trách từ quan thuế đên y tế, vẫn tiếp tục “không thấy gì cả”. Chính các cán bộ quan chức từ cấp thủ tướng cho đến thứ trưởng, cục trưởng đang ra tay “thảm sát” ngay dân của mình (trong thời bình) …. Có điểu là nếu ngồi so sánh số nạn nhân của các cuộc thảm sát do lính Mỹ gây ra với số nạn nhân (hằng ngày) do các cuộc thảm sát trá hình hiện nay ở Việt Nam …. thì thực tình mà nói …. Tội của lính Mỹ cũng còn quá nhẹ. Nhưng điều càng tệ hại hơn nữa là ít ra những cuộc thảm sát của lính Mỹ đã bị công luận khắp nơi trên thế giới lên án, và thậm chí chính tòa án của Mỹ cũng đã tuyên án kết tội những lính Mỹ nói trên (như vụ Mỹ Lai). Người ta còn nhớ vụ chất độc da cam. Tới giờ phút này vẫn còn có những tố tụng tranh cãi về vấn đề da cam, và phía Việt Nam vẫn tiếp tục đòi bồi thường chiến tranh vì chất độc da cam. Trong khi đó, chưa hề có một cơ quan nào của chính phủ Việt Nam, một tổ chức nhân đạo trên thế giới, một cơ quan báo chí trong cũng như ngoài nước tố cáo những cuộc thảm sát trá hình hiện nay của nhà cầm quyền Việt Nam: hàng triệu người dân Việt Nam đã và sẽ lâm bệnh và chết chỉ vì bị ngộ độc thực phẩm, vì môi trường ô nhiễm, vì nguồn nước bị độc tố, sông biển sẽ đầy các thứ hóa trị độc hại, và cả nhà nước Việt Nam, từ Chủ tịch đến Thủ tướng, từ Quốc hội đến đảng đều thừa biết nguyên nhân ở đâu, và những ai là người có trách nhiệm trước những cuộc thảm sát trá hình này …. Nhưng chẳng ai dám/muốn mở miệng. Lý do thì ai cũng biết. Thôi thì nhà nước Việt Nam quay lại tiếp tục “tra tấn” những cựu quân nhân Mỹ, đêm họ lên giàn hỏa thiêu vì những tội lỗi thảm sát trong quá khứ thời chiến tranh… và như thế cũng để che dấu những trách nhiệm của chính nhà nước Việt Nam trong quá trình thảm sát trá hình chính nhân dân của mình ngay trong thời bình.

d) Ở Ý có câu thành ngữ “vedi la pagliuzza degli altri ma non la trave nell’occhio tuo”: có nghĩa là “cọng rơm trong mắt thiên hạ cũng thấy, nhưng lại không thấy cả một cây xà ngang ngay trong mắt mình”, có nghĩa là tội lỗi thiên hạ, dù nhỏ cách mấy ta vẫn mò ra được …. Còn tội lỗi tày trời của ta … thì chẳng bao giờ ta chịu nhìn nhận.

Đấy, cái trớ triêu điêu ngoa của các quan chức, các trí thức lưỡi gỗ trong nước hiện nay là như thế, chỉ biết ngồi bới móc lý lịch xa xưa của người khác …. Trong khi tội lỗi tày trời của nhà nước Việt Nam hôm nay thì chẳng một ai thấy được. Chỉ có người dân mới thấy. Nhưng người dân thấy mà không được nói… bằng không sẽ bị chụp mũ là “chống phá nhà nước” !!!

Roma, 29/06/2016