Chúa tể sơn lâm và con cáo già

Đây là bài viết của ký giả thường trú của nhật báo "la Repubblica", Vittorio Zucconi ở  Washington nhân chuyến công du mới đây của Gentiloni sang Mỹ gặp Trump.

Nguyên tác "Il re leone e la volpe" đăng ngày 21/04/2017

https://drive.google.com/open?id=0Bxbjepb5GT0DNDhFeWJCRGY5dmc

 ____________________________________________________

Đây là lần đầu tiên con cáo già Volpe Grigia Ý, Paolo Gentiloni, dè dặt đặt chân vào hang động của chúa tễ sơn lâm Re Leone Mỹ, Donald Trump, lập tức hiện ra những tương phản giữa hai nhân vật, giữa lịch sử hai nước, giữa hai thời điểm chính trị quan trọng. Tin sốc từ Paris đến giữa cái bờm tóc vàng khè của anh cao bồi Mỹ gầm gừ và mái tóc muối tiêu của anh bạn Ý lúc nào cũng lễ độ và ăn nói nhỏ nhẹ, giữa hai nhân vật nói trên là cả một thiên trường ca về quan hệ giữa một nhà nước Cộng hòa Ý với cường quốc Mỹ. 

 Thủ tướng Ý Paolo Gentiloni và Tổng thống Mỹ Donald Trump

Đấy là một quan hệ kéo dài hơn 7 thập niên, kể từ chuyến đi Mỹ đầu tiên của Alice De Gasperi hồi năm 1947, và cũng phải nói là chuyến đi năm 47 của Thủ tướng Ý đầy những ẩn số (nguyên bản tiếng Ý viết là ansioso), vì đó là chuyến đi để nước Ý xin được viện trở Mỹ để tái kiến thiết hậu chiến. 

 

Và theo báo chí tường thuật thì cuộc gặp gỡ vừa rồi (lại thêm một lần nữa) cho thấy giữa hai nước có một mối hữu nghị "không thể tránh" trong những khác biệt "bất dung hòa" giữa hai nền văn hóa chính trị, và nhất là giữa hai con người, hoàn toàn khác biệt nhau. Và khi nói về hữu nghị giữa hai nước thì lão Donald chỉ nhớ được có mỗi hữu nghị mà ông ta biết, đó là hữu nghị đến từ sự ngưỡng mộ đối với danh ca opera ... Pavarotti.

Trong buổi gặp gỡ với Gentiloni ở Phòng bầu dục, nơi mà tất cả các ký giả, đều phải được rà soát kỹ lưỡng trước khi vào, tranh nhau một chỗ đứng để được hiện vào trong ống kính của các hảng thông tấn, rồi sau đó là đến buổi họp báo ở đại sảnh phía đông của Nhà trắng, người ta thấy lão Trump cứ như là một con sư tử bị nhốt trong chuồng, bồn chồn cũng đã ba tháng nay trên ngai vàng, và nhất là như ngồi trên lửa trong cái Nhà trắng nơi mà những "thầy dạy thú" và những trợ tá của chúa tể sơn lâm cứ lục đục với nhau và cấu xé lẫn nhau vì không ai biết ai thực sự là chúa tể của rừng xanh. Một thứ chuồng mà Donald chỉ chực chờ có dịp là xổng chồng để quay nhanh về với "tiếng gọi của rừng xanh" ở cung điện Mar-A-Lago (Florida), nơi ấy chúa tể sơn lâm cảm thấy thư thả giữa các đám chơi golf, những đám cận thần xu nịnh, những tay đại gia tỉ phú quây quần tung hô vạn tuế. Trong buổi họp báo, trong khi các ký giả gần như chẳng ai tha thiết biết đến cái quan hệ hữu nghị hai nước, mà tất cả đều tập trung vào các câu hỏi về "100 ngày đầu chấp chánh" đầy slogan hò hét và nội dung thì trống rỗng. Và trong khi phía Ý thì muốn nói đến vấn đề Libia (khu vực "hàng xóm" có hỏa hoạn của Ý) thì ngài Donald chỉ có mỗi chuyện phải lo là cái thằng Un ở Bắc Triều tiên và chuyện hội kiến với Đức giáo hoàng nhân dịp G8 sẽ được tổ chức ở Taormina (Ý) vào 26&27 tháng năm sắp tới (nhưng theo tin một số báo thì cho đến hôm nay phía bên chính quyền Mỹ vẫn chưa có công hàm chính thức đề nghị gặp gỡ với ĐGH). Thế là chúa tể sơn lâm thẳng thừng: “Mỹ không có vai trò nào ở Libia”. Diễn nôm ra: Mỹ đã gây qua nhiều thiệt hại ở Libia rồi, thế chưa đủ sao?

Trong khi đó con cáo già Ý, Gentiloni, trông rất trầm tĩnh, một con người ẩn mình kỹ lưỡng trong cái vỏ bộc phẩm giá của mình, một trong những Thú tướng Ý vẫn hay đến Washington để gặp gỡ chính thức lãnh đạo Mỹ trong khi hoàn toàn nhận thức được tình trạng "lâm thời" của mình, hay thậm chí còn nhận thức rõ được thế "yếu kém không gì hũy diệt được", như trường hợp của Matteo Renzi hy vọng tìm thấy được trong những tuyên bố "ban phép lành" của Obama một phép mầu để có thể lật được thế cờ "referendum" mà chính Renzi cũng đã thừa biết là sẽ bị bại.

Nhưng con cáo già quý phái (Gentiloni thuộc gia đình quý tộc), ở trong vị thế chính trị yếu kém, và chính đấy là sức mạnh vô địch của Paolo, nhìn một cách lịch sự, và tìm cách che dấu những hồ nghi, vị đại gia bình dân thô tục nhưng giàu nứt đỗ vách và đầy quyền lực, với bờm tóc vàng khè không giống ai đứng cạnh bên, nhìn một cách kín đáo, cứ như con cáo già chỉ sợ bất ngờ chúa tể sơn lâm nỗi nóng trước những song sắt giam nhốt nó, quay sang xé xác cáo già. Nhưng cũng may là mọi chuyện đều diễn ra tốt đẹp, có lẽ phần cũng nhờ sự điềm tĩnh của Gentiloni, và nhờ vào thời thiết ấm áp và đẹp đẽ của Washinhton bước vào mùa xuân cho nên cái tính khí bất thường của chúa tể sơn lâm hồi tháng mười một vừa qua lại biến thành một thứ mèo hiền lành tháng tư nên Donald bất ngờ khám phá ra được sự cần thiết của cái gọi là NATO mà hồi tháng mười một chính y đã phỉ báng và thậm chí là ngay trong cái NATO đó y cũng đã quên là có cả một hạm đội của Mỹ neo ở đấy.

Những cuộc "gặp gỡ chính thức" như thế này giữa "Mister President" và "Mister Prime Minister" thường là những dịp để thấy rõ hơn những khác biệt đối nghịch giữa hai nước, và nhất là lần này lại có thêm những đối nghịch giữa hai con người hoàn toàn khác nhau. Người ta còn nhớ lại hình ảnh cuộc gặp gỡ năm 1947 giữa một Alcide De Gasperi, tay vân vê cái nón nỉ "italian stile", gương mặt bất động như hóa đá, trong cảnh điêu tàn đổ nát của nước Ý thời hậu chiến, trước một Harry Truman tươi cười đôn hậu, để xin cứu giúp nước Ý, và cứu luôn cả cái đảng "Dân Chủ Thiên Chúa Giáo" bằng những viện trợ thực phẩm và tài chính.

 

Thủ tướng Ý Alcide De Gasperi đến Mỹ năm 1947

Điều đó đã thể hiện cho thấy có những khó khăn cơ bản giữa hai nước: đối với chính quyền Mỹ thì chính trị Ý là một cái gì đó kỳ bí mà Mỹ không tài nào hiểu nỗi, nó làm cho Mỹ vừa yên tâm nhưng cũng vừa lo âu, giống như mấy anh chồng lúc nào cũng xem mấy bà vợ là những mụ đàn bà lắm lời nhưng được cái là yên phận tề gia nội trợ. Một thứ "rebus" mà đối với một người không thích vận động trí óc để tìm hiểu như Trump thì hắn cũng chẳng để tâm đi tìm hiểu chi cho mệt, nhất là khi Trump được các trợ tá báo cho biết về vị thế "lâm thời" của Gentiloni.

Mà thông thường thì lãnh đạo Mỹ cũng không mấy khi ca tụng quá đáng lãnh đạo Ý, vì sợ là sau đó lại bị "hố" trước những diễn biến bất thường của một nền chính trị bất ổn định (gần như mãn tính) của Ý. Thí dụ như trường hợp của một Obama quá hồ hởi khi chúc tụng Renzi những lời ca ngợi đến tận mây xanh để rồi .... Hay tệ hơn như trường hợp của một Bush con ca tụng Berlusconi, thậm chí đến muối mặt khen ngợi tiếng Anh "cây nhà lá vườn" (English maccheroni) của Thủ tướng Ý ... để rồi sau đó lại phải chứng kiến một Berlusconi bị kết án về tội trốn thuế.

Nhưng cũng may là chúa tể sơn lâm Mỹ chắc cũng ít nhiều bị những bài học thực tế đấm vỡ mặt nên cũng tỏ ra ít nhiều được "thuần hóa" và bớt hung hăng nên đã không xé xác con cáo già Ý, đã không lập lại lối hành xử thô lỗ như hắn đã làm với Angela Merkel. Nói chung là Gentiloni đã thoát nạn một cách nhân phẩm và không phải mang thương tích trong lần đầu gặp gở với Trump, và dĩ nhiên là buổi gặp gỡ như kiểu này cũng chẳng mang đến một kết quả thực dụng nào cả. 


Sau cái bắt tay từ giã Gentiloni, Trump đã nhanh chóng trở lại với chính mình: chán nản bồn chồn trong vị thế Tổng thống và "tuýt-tò-te" (Tweet) một cách động kinh, trong khi chờ đợi một cuộc gặp gỡ với một tân Thủ tướng Ý ở vườn thượng uyển Nhà trắng, và để cho thêm vào album kỷ niệm hằng hà sa số chính khách Ý đã đến rồi đi cứ như "bốn mùa thay lá" ở vườn hoa hồng. Như những De Gasperi, những Craxi, những Andreotti, những De Mita, những D'Alema, những Monti, những Letta, những Renzi, những Gentiloni, và còn còn nhiều nữa trong tương lai. 

Trong khi chẳng có tấm ảnh nào của Pavarotti. Đáng tiếc thật !!!. 

Roma, 21/04/2017

chuyển ngữ



PS: Những câu in nghiêng là chú thích riêng của người dịch.