Kẻ khóc người cười ...

Sau 11 đời  Tổng thống, kể từ năm 1948, là năm mà nước Ý bắt đầu trở thành một quốc gia theo chế độ Cộng hòa,  đến nay chưa bao giờ có một Tổng thống được tái nhiệm. Sự kiện Tổng thống Giorgio Napolitano được bầu tái nhiệm lần thứ hai là một sự kiện đúng là lịch sử.

Và sự kiện lịch sử nói trên lại càng thêm “lịch sử” nếu xét về tuổi thì ông Giorgio Napolitano nay đã 88 tuổi, nhiệm kỳ Tổng thống là 7 năm, như thế thì ông Napolitano sẽ về về hưu lúc 95 tuổi, có lẽ sẽ là vị Tổng thống “già” nhất trên thế giới.

Càng thêm “lịch sử” nếu người ta nhớ rằng chính bản thân ông Giorgio Napolitano cũng đã nhiều lần trước đây, trước khi Quốc hội Ý bước vào vòng bầu cử tân Tổng thống, đã tuyên bố bác bỏ tất cả những khả năng tái nhiệm dù rằng lúc đó cũng đã có nhiều tiếng nói đề nghị giải pháp tái nhiệm như một phương án để tránh tình trạng bế tắt trong việc đi tìm một nhân vật được sự đồng thuận rộng lớn trên sân khấu chính trị nước Ý, một sự bế tắt mà sau cùng Quốc hội Ý đã không tránh khỏi.

Tất cả những chi tiết có tính cách “lịch sử” như vừa kể trên cho thấy là giải pháp sau cùng đưa ông Giorgio Napolitano tái nhiệm chức Tổng thống là hậu quả của một sự khủng hoảng chính trị chưa từng thấy ở Ý: tình hình bất phân thắng bại trong kỳ bầu cử Quốc hội ngày 25/02, và sự từ chối hợp tác với nhau giữa các lực lượng chính trị, mỗi bên có những lý lẽ riêng, mỗi bên có những trách nhiệm riêng, cộng thêm những mâu thuẩn nội bộ của từng lực lượng, đã khiến Quốc hội hoàn toàn bị bế tắt sau 5 vòng bầu cử không có kết quả, và mỗi vòng bầu cử đã để lại trên “chiến trường” một nạn nhân bị “bắn sẻ” vô tội vạ, đốt cháy hoàn toàn khả năng để có thể trở thành người kế nhiệm của Giorgio Napolitano.

 Chủ tịch Hạ viện và Thượng viện đến Dinh Quirinale để thông báo chính thức kết quả bỏ phiếu vòng 6: 

Tổng thống Giorgio Napolitano đắc cử tái nhiệm nhiệm kỳ II

Cũng phải nói rằng giải pháp tái nhiệm của Giorgio Napolitano là do chính hai đảng lớn của hai liên minh trung tả và trung hữu, tức là đảng Dân Chủ của ông Pier Luigi Bersani và đảng Nhân dân Tự do của ông Silvio Berlusconi, chính thức yêu cầu, xem như đó là con đường khả thi duy nhất để đưa Quốc hội ra khỏi tình trạng bế tắt: phía bên liên minh trung tả đã tuyên bố là không còn có khả năng đề cử một nhân vật nào khác, sau khi hai ứng cử viên do chính đảng Dân chủ đề cử, ông Franco Marini và ông Romano Prodi bị ngay chính nội bộ của đảng Dân chủ “bắn sẻ” một cách thê thảm trong hai vòng bỏ phiếu kín. Phía bên liên minh trung-hữu thì đảng Nhân dân Tự do cũng biết là với những “nợ nần công lý” của ông Berlusconi, bất cứ một nhân vật nào do chính liên minh trung-hữu đề cử đều sẽ bị xem như là “giải pháp lá chắn” để bao che cho Berlusconi, và chắc chắn là sẽ bị liên minh trung-tả cũng như phong trào 5 sao “đốt cháy” ngay lập tức.

Dù rằng đã nhiều lần tuyên bố khước từ mọi khả năng tái nhiệm, nhưng trước tình hình cực kỳ khủng hoảng chính trị của nước Ý, trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế tài chánh trầm trọng hơn cả năm nay, ông Giorgio Napolitano đành phải chấp nhận yêu cầu của các đảng phái, tiếp tục “dấn thân” thêm 7 năm để tìm cách cứu vãn nước Ý. Vã lại, chính bản thân ông Napolitano, một nhân vật có uy tín cực kỳ lớn, không phải chỉ trong nội bộ nước Ý, mà ngay cả trên chính trường quốc tế, cũng sẽ tiếp tục đứng ra “bảo kê” cho nước Ý trước đầu sóng ngọn gió của thị trường quốc tế, trước những áp lực của các đối tác Châu Âu, trước những yêu cầu của các tổ chức quốc tế.

Trước mắt có thể nói rằng, với giải pháp tái nhiệm ông Giorgio Napolitano, tạm thời nước Ý đã qua được khúc “cua” hiểm nghèo bầu tân Tổng thống, nhưng đồng thời cũng là một giải pháp mang tính chất “bảo thủ” nhiều hơn là “đổi mới” trên sân khấu chính trị nước Ý. Bảo thủ không phải trực tiếp vì lý do tuổi tác hay cá nhân riêng của ông Napolitano, mà bảo thủ trong nghĩa là chính trị nước Ý đã không có khả năng “tái tạo” sinh lực để cứ phải tiếp tục “bám lấy lưng quần” của các vị “cha già dân tộc”: ngay chính bản thân của các ứng cử viên do các đảng phái đề cử trong 5 vòng bầu bán trước đó, và đã bị đốt cháy liên tục, vị nào cũng trên dưới 80, người trẻ nhất là ông Romano Prodi cũng đã 74 tuổi, trong khi lúc nào các lực lượng chính trị cũng hô hào đổi mới và trẻ hóa giai cấp chính trị. Ngay cả đến phong trào “5 sao”, vốn liên tục lên án giai cấp chính trị sơ cứng ... cũng chỉ đề cử ra được ông Stefano Rodotà, một nhân vật chính trị rất có uy tín ở Ý, nhưng cũng đã ở vào “bát tuần”.

Ai cũng biết là cách đây hơn một tháng, đứng trước kết quả bầu cử bất phân thắng bại ở Quốc hội, chính ông Giorgio Napolitano, người có trách nhiệm phải chỉ định nhân vật đứng ra lập chính phủ để Quốc hội tín nhiệm thông qua, đã lớn tiếng yêu cầu các lực lượng chính trị, vì tình trạng khủng hoảng của nước Ý, nên tìm cách hiệp thương với nhau để cho ra đời một chính phủ “đại đoàn kết”, có một đa số ổn định trong Quốc hội, và như thế thì mới có hy vọng lần lần đưa nước Ý ra khỏi cơn khủng hoảng.

Ông Pier Luigi Bersani, tổng thư ký đảng Dân chủ đã được chọn đứng ra tìm cách lập chính phủ, và như ta đã biết, Đảng Dân Chủ, để có thể có một đa số ổn định, chỉ có thể chọn một trong hai kịch bản: hoặc được sự đồng thuận của Phong trào “5 sao”, hoặc hợp tác với Berlusconi. Với Phong trào “5 sao” thì mọi cánh cửa đều đã bị khép kín. Với Berlusconi thì bất cứ một động thái “đại đoàn kết” nào cũng bị xã hội xem như là một “thủ thuật thông đồng bất chánh” với Berlusconi, thủ phạm chính của tình hình khủng hoảng kinh tế tài chánh và chính trị ở Ý. Do đó kết quả là sau hơn 50 ngày kể từ khi có Quốc hội khóa mới, nước Ý vẫn ... vô chính phủ.

Một vài nguồn tin hành lang thì cho rằng với nhiệm kỳ mới, Tổng thống Giorgio Napolitano có thể lấy quyết định giải tán Quốc hội cho đi bầu lại, quyết định mà trước đây ông Napolitano không thể làm được vì theo hiến pháp Tổng thống trong 6 tháng cuối cùng của nhiệm kỳ không còn có quyền giải tán Quốc hội. Như thế, vẫn theo các nguồn tin hành lang, thì ông Napolitano có thể giải tán Quốc hội và cho đi bầu lại, vì đi bầu lại cũng là một trong những giải pháp mà nhiều đảng phái đang hò hét, không biết là thực tâm muốn đi bầu lại ... hay chỉ đe dọa gây áp lực trên sân khấu chính trị.

Theo tin các báo chí thì khi được các đảng phái yêu cầu tái nhiệm, ông Giorgio Napolitano đã đưa ra điều kiện tiên quyết để ông có thể quyết định tái nhiệm như là một hành động hy sinh vì quyền lợi chung của đất nước, đó là các đảng phái, nhất là phía đảng Dân Chủ phải bảo đảm sẽ đi đến việc thành lập chính phủ “đại đoàn kết” như chính Tổng thống đã đề ra trước đây.

Như thế có nghĩa là với quyết định tái nhiệm nói trên, ông Giorgio Napolitano sẽ ráo riết đưa hai liên minh trung-tả và trung-hữu đến giải pháp lập ra một chính phủ “đại đoàn kết” để có một đa số vững chải trong Quốc hội.

Cũng vẫn theo một số tin hành lang, thì trong các buổi hội đàm giữa Tổng thống Napolitano với hai đảng Dân Chủ và đảng Nhân dân Tự do để đưa ra giải pháp tái nhiệm, người ta có nói đến khả năng đưa ra một chính phủ do ông Giuliano Amato làm Thủ tướng, một người có nhiều uy tín trên chính trường và cũng đã có quá khứ làm Chủ tịch hội đồng Bộ trưởng. Tuy nhiên nhân vật Giuliano Amato cũng thường bị xem như là tay chân một thời của Bettino Craxi (Tổng thư ký Đảng Xã Hội, và là một trong những nghi phạm chính của các vụ tham nhũng hối lộ của thời Đệ I Cộng hòa, bị chiến dịch “Bàn tay sạch” ví bắt đến độ phải chạy trốn sáng Tunisia và mất ở đó). Vì Craxi được xem như là“ô dù” chính trị của Berlusconi trong những thập niên 70-80, lúc Berlusconi bắt đầu mở rộng phạm vi hoạt động kinh doanh từ lãnh vực bất động sản sang truyền thông đại chúng (các kênh tivi tư nhân), và do đó, quá khứ là thuộc hạ của Craxi cũng khiến Giuliano Amato dễ bị các cử tri cánh tả dị ứng.

Ông Giorgio Napolitano đã đắc cử tái nhiệm vào chức Tổng thống với 738 phiếu, hơn rất nhiều so với con số đa số quá bán cần thiết là 504 phiếu. Nhưng điều quan trọng hơn là với 738 phiếu, ông Giorgio Napolitano đã tái nhiệm với 196 phiếu nhiều hơn so với hồi năm 2006 khi ông được Quốc hội bầu làm Tổng Thống lần thứ nhất. Điều này, dù với lý do nào đi nữa, đã khẳng định uy tín cực kỳ lớn mà ông Giorgio Napolitano đã tạo ra trong 7 năm vừa qua.

Rất có thể sẽ có một vài lực lượng chính trị nào đó phê phán quyết định tái nhiệm như là một “thủ thuật thông đồng bất chính” của các lực lượng chính trị không muốn đổi mới để tiếp tục lũng đoạn cơ chế nhà nước đã quá sơ cứng. Thậm chí như Phong trào “5 sao” đã lập tức lên án rằng quyết định tái nhiệm nói trên là tương đương với một cuộc “đảo chánh”. Và đang tìm cách khích động quần chúng xuống đường tụ tập biểu tình chống “đảo chánh” với khẩu hiệu kiểu “thà chết còn hơn mất dân chủ !!!”.

Nhưng cần phải phân biệt nội dung chính trị của giải pháp tái nhiệm với thể thức pháp lý của quá trình tái nhiệm. Về mặt nội dung, thì như đã nói, mỗi lực lượng chính trị có quyền tự do phán xét, đồng thuật hay phê phán giải pháp nói trên... Nhưng về mặt pháp lý mà nói, việc Quốc hội công khai bỏ phiếu và đa số đã bỏ phiếu cho ông Giorgio Napolitano là điều hoàn toàn hợp pháp, không vi phạm bất cứ một điều gì trong hiến pháp. Ngay đến cả hiến pháp cũng không có điều khoản nào ngăn cấm hay điều kiện hóa quyết định tái nhiệm Tổng thống. Do đó, việc so sánh quyết định tái nhiệm như là một cuộc đảo chánh có nghĩa là không thông suốt và áp dụng hiến pháp một cách đứng đắn.

Ngay chính cả ông Stefano Rodotà, ứng cử viên do Phong trào “5 sao” chỉ định, một nhà nghiên cứu hiến pháp sành sỏi, cũng đã công nhận tính cách hợp pháp của quá trình tái nhiệm của ông Giorgio Napolitano.

Thói đời thì bất cứ một quyết định nào rồi cũng phải có “kẻ khóc người cười”. Quyết định tái nhiệm nói trên, dù rằng được đại đa số các lực lượng chính trị tả cũng như hữu (trừ phong trào “5 sao”) đều tỏ vẻ hả hê đồng thuận. Trong quá trình kiểm phiếu,  khi con số phiếu dành cho Napolitano chỉ mới lên đến 500 phiếu ... (trong khi đa số quá bán cần 504 phiếu) thì cả nghị trường đã vỗ tay kéo dài cả phút. Nhưng có lẽ đó chỉ là bề nổi để các lực lượng chính trị tìm cách che dấu tì vết của một sự bất lực của họ đã không có đủ khả năng để nặn ra một Tổng thống mới .... đến độ phải chạy về nhà níu lấy lưng quần của một ông lão đã gần 90 tuổi đời mà than khóc.

Riêng đối với đảng Dân Chủ, thì mấy ngày bầu cử vừa qua đã cho thấy đảng Dân Chủ hoàn toàn bị chia rẽ trầm trọng, các lực lượng phe phái nội bộ đấu đá nhau, không phải trong hậu cung mà ngay trên sân khấu quốc hội, mọi sự việc diễn biến công khai trước mặt mọi người, khiến cho uy tín của đảng, nhất là của tầng lớp lãnh đạo đảng bị sói mòn đến tận xương tủy. Chỉ trong 3 vòng bầu bán mà Đảng Dân chủ đã triệt tiêu hai nhân vật có uy tín trên sân khấu chính trị, thậm chí một trong hai người là “cha đẻ” của lực lượng “Cây Ô-liu”, vốn là tiền thân của đảng Dân chủ hôm nay, đó là ông Romano Prodi. Rồi “đốt” luôn cả Tổng thư ký đảng là ông Pier Luigi Bersani: đã phải lấy quyết định từ chức vì đã không còn đủ uy tín để điều hành toàn bộ đại biểu của đảng trong Quốc hội.

 Bersani không cầm được nước mắt khi ông Giorgio Napolitano tái đắc cử chức vụ Tổng thống

Như đã nói, quyết định nào rồi cũng có kẻ khóc người cưới. Người khóc chắc chắn là ông Bersani, vừa nghĩa bóng lẫn nghĩa đen. Nghĩa đen là khi ông Giorgio Napolitano được tuyên bố đắc cử tái nhiệm, Bersani đã không cầm được nước mắt. Có lẽ là giọt nước mắt khóc cho nước Ý vừa qua cơn thoát hiểm. Có lẽ là giọt nước mắt khóc cho chính sự bất lực của mình. Hay đơn thuần chỉ là khóc như một cú “xả hơi” sau những ngày cực kỳ căng thẳng. Nhưng dù “khóc” như thế nào đi nữa, những giọt nước mắt ấy cho thấy là đảng Dân chủ đã bị một cú sốc to lớn và đang trong giai đoạn cực kỳ rối loạn... Chắc chắn điều này sẽ không phải là điều kiện thuận lợi cho đảng trong đời sống chính trị tương lai, và trước mắt là sẽ không tạo thuận lợi cho tình hình chính trị nước Ý trong quá tình thành lập chính phủ sắp tới.

Rất có thể là trong thâm tâm của ông Giorgio Napolitano không nghĩ rằng ông ta sẽ phải đi hết 7 năm sắp tới. Có thể là ngay một vài năm, sau khi tình hình chính trị nước Ý trở lại ổn định, sau khi khủng hoảng kinh tế tài chánh  được vượt qua ... thì ông Giorgio Napoltano sẽ xin từ chức. Lý do từ chức thì rất dễ: chỉ cần đưa ra sức khỏe và tuổi tác ... Suy nghĩ này có nghĩa là bên cạnh trách nhiệm hy sinh vì quyền lợi của đất nước, ông Giorgio Napolitano cũng muốn tiếp tục tạo thời cơ cho chính các lực lượng tiến bộ có thời gian để  “thay da đổi thịt”, đổi mới cung cách hoạt động và đường lối cho phù hợp với hoàn cảnh mới của đất nước. Hy vọng rằng tín hiệu này của ông Giorgio Napolitano sẽ được giai cấp lãnh đạo chính trị của các lực lượng tiến bộ nhận thấy được.

Nếu có người khóc, thì cũng có người cười. Chắc chắn người cười, mà cười to cười lớn một cách hả hê .... đó chính là quái kiệt Berlusconi.

Cho đến trước tháng hai, trước khi bầu cử Quốc hội, các vụ scandal tham nhũng hối lộ và ăn cắp của công xẩy ra ngay trong các đơn vị hành chánh nhà nước trong đó dính líu đến rất nhiều nhân vật chính trị thuộc đảng Nhân dân Tự do hay của đảng Liên đoàn phương bắc trong liên minh trung hữu, cộng thêm những xâu xé nội bộ ngay trong đảng, khiến đại đa số quần chúng cho rằng Berlusconi đã “hết thời”. Thậm chí một số đảng viên cao cấp trong đảng Nhân dân tự do cũng đã tuyên bố rời bỏ đảng để sang các lực lượng chính trị khác. Rồi kết quả bầu cử cho thấy là đảng của Berlusconi bị mất phiếu trầm trọng, gần 6 triệu phiếu so với thời hoàn kim của năm 2008. Do đó, ai cũng nghĩ là Berlusconi sẽ phải rút lui ẩn dật. Ngay chính bản thân của Berlusconi cũng đã đôi lần tuyên bố có ý định rút lui không trực tiếp lãnh đạo đảng. Nhưng, chính những khó khăn và những bất nhất của đảng Dân chủ, trong hoàn cảnh Quốc hội bất phân thắng bại, cộng thêm thái độ vô ý thức chỉ muốn đạp đổ của phong trào “5 sao” đã trực tiếp đẩy Đảng Dân Chủ vào đường cùng và gián tiếp tạo cơ hội thuận lợi cho Berlusconi cùng với Đảng Nhân dân Tự do trở lại vị thế quyết định được vận mạng của Quốc hội.

Berlusconi cười hả hê khi ông Giorgio Napolitano đắc cử tái nhiệm Tổng thống

Khi Berlusconi phê phán sự bất lực của Đảng Dân chủ sau hơn 50 ngày vẫn để cho nước Ý không có chính phủ mới, khi Berlusconi chỉ trích sự vô ý thức và thiếu trách nhiệm của Đảng Dân chủ trước cơn khủng hoảng trầm kha của nước Ý, trước những khó khăn bức xúc của xã hội .... thì cũng chính là lúc Berlusconi cố tình đánh tráo “quên” rằng chính Berlusconi đã cầm quyền liên tục gần hai thập niên qua, chính Berlusconi với âm binh đa số trong Quốc hội đã không làm bất cứ một cải tổ nào để giúp nước Ý vươn lên mà chỉ hè nhau đưa ra những đạo luật che chắn cho Berlusconi trước vành móng ngựa .... và làm tê liệt cả nước Ý, đẩy đưa nước Ý đến hoàn cảnh khủng hoảng hôm nay. Nhưng hôm nay, Berlusconi, như người vừa đánh trống vừa ăn cướp, đã đứng lên hô hào đòi các lực lượng chính trị phải có trách nhiệm cùng nhau hợp tác lập chính phủ “đại đoàn kết” để cứu nước Ý ... Nhưng thực ra là Berlusconi chỉ còn có lá bài “đại đoàn kết” để có thể trở lại tham gia hành pháp và tiếp tục đưa ra những kế họach lá chắn để che chở cho chính ông ta.

Chính phủ “đại đoàn kết” là con đường giải cứu trước mắt cho Berlusconi.

Chính vì thế khi Bersani khóc, thì Berlusconi lại hớn hở cười tươi.

Và chắc có lẽ cùng cười với Berlusconi là những nhân vật lãnh đạo trong thâm cung của Đảng Dân chủ đã tổ chức “bắn sẻ” ông Romano Prodi ngày hôm kia trong vòng bầu cử lần thứ 5.

Roma, 21/04/2013