Nước Ý theo thể chế Cộng Hòa, cơ
cấu nhà nước được tổ chức theo mô hình “tam quyền phân lập” (lập pháp, hành
pháp và tư pháp, hoàn toàn độc lập với nhau).
Nước Việt Nam cũng theo thể chế Cộng
Hòa, cơ cấu nhà nước Việt Nam cũng được trưng bảng rằng tổ chức theo mô hình “tam
quyền phân lập” giống như đa số các nhà nước cộng hòa trên thế giới.
Chỉ có điều đặc biệt là trong hiếp
pháp Việt Nam có thêm “điều 4”: “Đảng Cộng
sản Việt Nam, đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu trung
thành quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả dân tộc
theo chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước
và xã hội. Mọi tổ chức của Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật”.
Diễn nôm ra là: Hiến pháp “thừa nhận” Đảng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã
hội. Đảng không cần phải “xin phép” hay “tranh cử !!!” để có được đa số phiếu
trong Quốc hội cho Đảng được lãnh đạo Nhà nước và xã hội.
Mở ngoặc. Các “thế lực thù địch”
và chống phá nhà nước khăng khăng cho rằng
điều 4 của Hiến pháp chính là “giấy phép độc quyền” cho Đảng cầm quyền lãnh đạo.
Đây là điều cực kỳ đặc biệt trong
một thể chế cộng hòa, có tam quyền phân lập, nghe nói có cả bầu cử Quốc hội nữa
…. Chắc chỉ ở mấy nước rồng rắn mới có điều này trong Hiến pháp. Đóng ngoặc.
Thử tưởng tượng ra một vụ việc
gây ô nhiểm môi trường to lớn như vụ vùng biển bị đầu độc ở Vũng Áng đang nổ ra
mấy hôm nay ở miền Trung và làm cho cả nước bức xúc, nếu nó xẩy ra ở một quốc
gia như Ý thì mọi mọi sẽ được diễn biến như thế nào ? (Thực ra thì ở Ý cũng đã
có những vụ nhà máy gây ô nhiễm môi trường lớn, gần nhất là vụ nhà máy gang
thép ILVA ở Taranto (Puglia)). Và từ đó so sánh với những gì đang diễn biến ở
Viêt Nam mới thấy …. Cộng Hòa cũng có năm bảy kiểu Cộng Hòa, “tam quyền phân lập”
cũng có trăm cách “phân lập” … Và từ đó để thấy cái bất cập của cái gọi là nhà
nước pháp quyền của Việt Nam hiện nay.
Ở Ý, nếu nổ ra một xì-căn-đang ô
nhiểm môi trường (lớn hay bé cũng thế) thì đầu tiên là Tư pháp phải nhào vô điều
tra cho ra lẽ. Tòa án địa phương nơi xảy ra vụ việc sẽ mở hồ sơ (dựa theo các tố
cáo của bất kỳ nhân vật hay tổ chức nào đó) và huy động các lực lượng công an cảnh
sát điều tra các chi tiết. Nếu cần phải có sự hợp tác của các chuyên gia thì chính
phía bộ tư pháp sẽ có các đoàn điều tra chuyên môn đến hiện trường (dĩ nhiên nếu
cần vẫn có thể mời các chuyên gia cố vấn bên ngoài vào cộng tác). Đó là Tư
pháp. Mục tiêu của Tư Pháp là phải tìm ra manh mối điều tra để biết phải tìm ra
nghi can, nhân chứng, và các tang vật để mở phiên tòa án xét xử vụ việc.
Song song đó, ngay trong Quốc hội
(lập pháp) sẽ có đại biểu của các lực lượng chính trị, đối lập cũng như bên đa
số, đứng lên chất vấn Chính phủ (hành pháp) về vụ việc ô nhiểm, và yêu cầu các
Bộ có liên quan đến vấn đề phải đứng ra giải trình.
Nếu cần, Chính phủ sẽ phải lập tức
đưa ra những kế hoạch trước mắt nhằm tạm thời giải quyết những bức xúc của người
dân, ra lệnh phong tỏa những khu bị ô nhiểm, và …. đặc biệt ra lệnh tạm ngưng
hoạt động các cơ sở hay nhà máy bị tình nghi gây ô nhiễm (chỉ mới bị tình nghi
thôi đấy nhé). Dĩ nhiên là các lực lượng công an cảnh sát, các chuyên gia vệ
môi trường của các Bộ sẽ được quyền vào bên trong các cơ sở hay nhà máy bị tình
nghi khám xét và thậm chí tạm giữ các hồ sơ giấy tờ thông số tư liệu cần thiết
của nhà máy để điều tra (bất kỳ nhà máy đó là của Ý hay của nước ngoài). Đôi
khi công an cảnh sát cũng ra lệnh “phong tỏa” một số văn phòng “nhạy cảm” của
nhà máy để tránh tình trạng đánh tráo các thông tin.
Trở lại phía tư pháp, có nhiều
trường hợp quá đặc biệt, để tránh những nghi can có thể bỏ trốn hay phá hủy các
bằng chứng, tư pháp có thể ra lệnh tạm thu hồi hộ chiếu, cấm xuất ngoại, và phải
chịu sự kiểm soát đi đứng của công an cảnh sát. Đối với trường hợp người nước
ngoài, thì bộ tư pháp Ý sẽ dựa theo các thỏa thuận tư pháp song phương của hai
quốc gia mà làm việc.
Báo chí chỉ có vai trò thông tin,
có thể có những nhận xét hay phê phán vụ việc đối với chính phủ hay một cơ quan
nào đó, nhưng báo chí không bắt buộc phải đóng vai trò vừa đấu tranh vừa tố cáo
vừa lên án vừa kết tội ….
Người dân bức xúc quá có thể đứng
ra tổ chức các cuộc mít tinh xuống đường phản đối, thúc ép chinh phủ và các bộ,
ban ngành phải nhanh chóng điều tra lôi thủ phạm ra tòa. Nếu cần thiết, chính
phủ (thường là qua tay của Cơ quan phòng vệ dân sự - Protezione civile) đứng ra
lo giải quyết những khó khăn trước mắt của người dân.
Từ đó, mọi việc sẽ phải “lớp lang”
đi theo con đường của Bộ tư pháp vạch ra, vì gây ô nhiểm là một tội hình sự, do
đó tất cả phải được xét xử qua các phiên tòa tìm ra đúng thủ phạm và để bảo đảm
tránh tình trạng kết tội oan trái.
Đấy là những tuần tự có thể xẩy
ra ở Ý, nơi có nhà nước Cộng Hòa với cơ chế tam quyền phân lập như đã nói trên.
Việt Nam cũng là một nhà nước Cộng
hòa, cũng tuyên bố có cơ chế nhà nước tam quyền phân lập … Vậy thì chúng ta thử
nhìn lại xem vụ việc gây ô nhiểm vùng biển ở Vũng Áng đã được các cơ quan chức
năng nhà nước đối phó như thế nào.
Lễ khánh thành xây dựng nhà máy gang thép Hưng Nghiệp Formosa
Khoảng những ngày 22&23/04
báo chí bắt đầu đăng tin về việc khu Công nghiệp Vũng Áng nơi có nhà máy gang
thép Hưng Nghiệp Formosa thải chất độc hại ra biển làm ô nhiểm toàn cả một vùng
biển ở miền Trung. Nhưng trước đó cả tuần, người dân ở khu ven biển miền Trung
đã chứng kiến hàng tấn cá biển chết vị ngộ độc nằm tràn đầy bãi biển bốc mùi
hôi thúi.
Các ban bệ hành chánh phương ở Hà
Tĩnh vẫn không có một động thái cụ thể nào trước tình trạng xảy ra. Thậm chí,
khi bị báo chí truy vấn, một số quan chức công an cảnh sát ở Hà Tĩnh lại cho biết
là theo … một quy luật đặc biệt dành cho Khu Công Nghiệp như Vũng Áng, cơ quan
chức trách nhà nước Việt Nam không được xâm nhập vào nhà máy Hưng Nghiệp (???).
Báo chí bắt đầu cuộc chạy đua săn
tin giật gân, đưa hàng loại tin tức nóng và những nghi vấn chồng chất bao quanh
nhà máy gang thép Hưng Nghiệp Formosa (Đài Loan) ở Vũng Áng.
Phía chính phủ thì chỉ có các văn
phòng ban ngành về môi trường, công nghiệp, lên tiếng nhưng cũng chỉ với những
tuyên bố kiểu …. “đứng im đón gió” …. cứ như là đang đợi “trên” quyết định ra
sao.
Cá biển chết vị ngộ độc
Điều đặc biệt là các lực lượng công
an cảnh sát vốn rất hăng hái chống lại những phần tử “chống phá nhà nước” lần
này cũng …. im re như chó bị bịt mõm, không dám mon men hó hé đến gần cổng nhà
máy Hưng Nghiệp Formosa.
Nhưng điều đặc biệt nhất là … cả
toàn bộ ngành tư pháp Việt Nam chẳng có một động thái chi cả: chẳng có một hồ
sơ nào được mở ra để điều tra cho ra lý lẽ của vấn đề, chẳng có một nghi vấn
hay nghi can nào được phía tòa án địa phương đưa ra. Nói chung là bên Tư pháp
hoàn toàn án binh bất động chứ chẳng phải hăm hở như những lúc xét xử những người
xuống đường tuần hành chống Trung Quốc, hay những blogger chống phá nhà nước. Vậy
là coi như trong “tam quyền” thì đã có một “quyền” tạm thời bị cho ra rìa
(trong khi chờ đợi quyết định của “trên”).
Điều đặc biệt thứ hai là ở bên
phía Quốc Hội không nghe thấy có đại biểu nào đứng lên xin chất vấn chính phủ
và các ban ngành về vụ việc đang nổ ra ở Vũng Áng. (Có thể tôi có sai sót,
nhưng khi đọc báo đến bây giờ, tôi không thấy ghi nhận có động thái nào ở Quốc
hội về vụ việc này). Thế là trong “tam quyền” đã có hai “quyền” tạm thời bị cho
“nghĩ mát”.
Còn lại là phía chính phủ. Đến giờ
phút này thì chỉ thấy các ban bộ ngành họp nhau, mà là họp kín, báo chí không
biết chính phủ có những quyết định gì. Chỉ biểt là trong hàng chục cục, bộ, văn
phòng …. mỗi nơi tự đi lấy nước biển về phân tích rồi thì …. mỗi cục, mỗi bộ, mỗi
văn phòng đưa ra các thông số khác nhau …. Nên người dân chỉ biết là cá chết, rất
có thể bị ngộ độc, nhưng ngộ độc bằng cái gì ….. thì chưa có thể kết kuận dứt
khoát …
Trong khi đó nhà máy gang thép
Hưng Nghiệp Formosa vẫn tiếp tục hoạt động, không một cơ quan chức năng nào của
chính phủ trung ương hay địa phương yêu cầu nhà máy tạm ngưng hoạt động để khám
xét – và như thế là trong vài ngày nữa, nếu chuyên gia của các ban ngành vào được
bên trong nhà máy Hưng Nghiệp để khám xét … thì rất có thể các tang chứng đã được
xóa bỏ hết rồi.
Báo chí vẫn tiếp tục cuộc săn đuổi
tin tức, đồng thời đứng ra thay mặt nhân dân nói lên những bức xúc của mình: những
ngư dân vùng biển chung quanh, những nhà nuôi thủy sản, những người lao động
mua bán con tôm con cá, những cơ sở du lịch vùng biển … và nhất là an ninh sức
khỏe của người dân.
Còn lại chung quanh chỉ là một sự
im lặng vang dội từ bộ phận đầu nảo của Đảng (vốn có đặc quyền lãnh đạo nhà nước):
không một tuyên bố, không một động thái, cứ như chuyện đâu đó trên cung trăng.
Im lặng vang dội không kém là “cơ
quan quyền lực cao nhất nước” là Quốc Hội: không một thông cáo, không một tuyên
bố, không một cử chỉ …. Cứ như chuyện đâu đó bên mấy xứ Ả Rập.
Im lặng đáng sợ của ngành tư
pháp, cứ như đây không phải là một tội phạm hình sự, chẳng bằng tội đi buôn
gánh bán bưng không giấy phép trên lề đường hoa lệ của chợ Bến Thành, hay đăng
ký kinh doanh trễ …. Hay tệ hơn là tội xuống đường biểu tình chống Trung Quốc.
Trong tam quyền hiện nay chỉ có một
quyền duy nhất lên tiếng: đó là hành pháp. Chính phủ cùng các ban nghành trung ương
địa phương họp kín họp mật tuyên bô ào ào … và càng tuyên bố thì vấn đề càng
thêm khó hiểu (chưa biết rõ các bị ngộ độc vì đôc tố gì ? Trong khi trong nước
mỗi năm đẻ ra hàng trăm ngàn tiến sĩ phó tiến sĩ đủ ngành nghề chuyên môn ….).
Cũng là Nhà nước Cộng Hòa như ai,
cũng tam quyền phân lập như ai, nhưng khi có nổ ra vụ việc trọng đại … thì muôn
đời vẫn còn hiệu nghiệm câu nói một thời: “thì tại Việt Nam mình …. nó thế !!!”
Roma, 28/04/2016
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét